Suy ngẫm từ một thảm họa

Cùng với thiệt hại lớn về người, hàng nghìn ngôi nhà đổ sập, ô tô, tàu thuyền và đồ đạc… trôi lềnh bềnh như đồ chơi của con trẻ. Điện mất, thông tin gián đoạn, đường nứt, ống nước ống ga vỡ, cây đổ, thành phố làng mạc tan hoang. Thiệt hại từ trận động đất và sóng thần đó ước tính khoảng gần 200 tỷ USD. Nhưng đó mới là những gì đã qua. Vào thời điểm này, người Nhật còn đang phải đối mặt với hàng trăm dư chấn, có dư chấn mạnh tới 6,8 độ richter, tương đương với trận động đất mới xảy ra tại Niu Di lân, và nhất là thảm hoạ hạt nhânđang treo lơ lửng sau sự cố hỏng hệ thống làm mát ở nhà máy Fukushima-1, các lò phản ứng nóng lên gây nổ, phóng xạ rò rỉ ra ngoài.

Nhưng chính trong thảm hoạ, những phẩm chất quí báu của người dân Nhật, có thể gọi là bản tính của dân tộc Nhật đã bộc lộ khiến cả thế giới khâm phục. Mấy hôm nay, báo chí thế giới trong đó có báo chí Việt Nam đồng loạt lên tiếng về "hiện tượng Nhật Bản" và cùng nhau lý giải về hiện tượngmà họ đều thống nhất là rất đáng kính nể. Đó là tình đoàn kết của người Nhật trong hoạn nạn, là sự bình tĩnh và tự tin trong tai hoạ, là sự đùm bọc tương thân tương ái trong đau thương. Trên thế giới, chỉ trong mấy năm qua đã xảy ra hàng loạt tai ương thiên nhiên mà trận động đất và sóng thần vừa qua chỉ là một trong những thiên tai lớn. Trận động đất và sóng thần tại Indonesia giết chết 250.000 người của nước này và các quốc gia ven biển Thái Bình Dương. Trận động đất ở Haiti giết chết hơn 220.000người. Cơn bão Catrina tràn vào nước Mỹ giết chết hàng nghìn người, thiệt hại hàng trăm tỷ USD. Cơn bão và lụt lớn ở Pakistan và Banglades giết chết hàng vạn người, dìm cả một phần những nước này dưới nước lũ trong nhiều ngày… Những thiên tai đó khiến cho các quốc gia trên phải đặt đất nước trong tình trạng khẩn cấp, cả thế giới phải ra tay giúp đỡ, không khác Nhật Bản hiện nay. Nhưng điều khác giữa Nhật Bản và các nước này là ở Nhật không có hoảng loạn, dẫm đạp lên nhau mà chết; không cướp bóc, hôi của, hãm hiếp, tranh cướp đồ cứu trợ và cả biển thủ đồ cứu trợ các nạn nhân. Thay vào sự hỗn loạn, người Nhật vẫn duy trì được pháp luật, tổ chức có hiệu quả việc cứu trợ, phân phối lương thực, đi lại, tìm kiếm cấp cứu nạn nhân.

Giữa hàng trăm dư chấn liên tục và thảm hoạ hạt nhân đang đe doạ, người dân Nhật vẫn nhường xe bus cho những người già, phụ nữ, trẻ em sơ tán trước.Hàng trăm người vẫn xếp hàng dài, có trật tự trước các quầy lương thực, thực phẩm, các cây xăng dù biết chắc chắn rằng khó đến lượt mình mua vì hàng đã hết. Thử nhớ lại, ngày hội khai ấn đền Trần vừa qua,hàng vạn ngườiđã chen lấn nhau như thế nào để có được miếng vải in sẵn ấn, nói như một người chứng kiến, may mà không xảy ra chết người như ở nhiều lễ hội khác ở nước ngoài. Dù nhiều ngày đã qua, ở Nhật Bản. người ta vẫn kiên nhẫn tìm suốt ngày đêm với hi vọng dưới những ngôi nhà sập hay đống bùn nhão, vẫn còn có người sống sót, dù người đó là ai.

Và không có hiện tượng vô cảm, bất nhẫn, cạn kiệt tình người như trường hợp những đám đông xúm đông xúm đỏ quanh một vụ tai nạn giao thông trên đường phố, một vụ cháy nhà, một vụ đắm đò… chỉ vì hiếu kỳ, vì tò mò chứ tuyệt nhiên không vì đồng cảm, sẵn sàng giúp đỡ kẻ hoạn nạn. Thậm chí, không ít người đuối nước bị bỏ mặc dưới sông; ô tô, xích lô, xe ôm từ chối không chở người bị thương đi bệnh viện; nghe kêu cứu nhưng không ai đến… như đã thường thấy.

Người Việt ta vốn tự hào về truyền thống tốt đẹp thương người như thể thương thân và trong cơn hoạn nạn cũng đã xuất hiện không ít những tấm gương xả thân cứu người. Dù vậy, từ những gì đã thấy, vẫn chợt nghĩ, giá như công tác giáo dục, tuyên truyền, thông tin (kể cả thông tin báo chí) dạy người ta sống được như người Nhật những ngày này.

VŨ DUY THÔNG

 ==============