Thành hoàng làng Đặng Cư Sỹ

 Thành hoàng làng Đặng Cư Sỹ

Thành hoang làng Gia Lâm, tổng Cổ Giang, phủ Gia Lâm, tỉnh Bắc Ninh. Nay thuộc xã Lệ Chi, huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội.

Làng Gia Lâm thờ THL Đặng Cư Sĩ ở nghè và đình. Di tích được cấp bằng Di tích cấp quốc gia năm 1994.

Văn bia soạn năm Vĩnh Hựu 6 ((1740) để ở hậu cung nghè, cho biết: Đặng Cư Sỹ sinh ngày 11/2 năm 26 TCL. Cha là Đặng Vận, mẹ là Tạ Thị Cấn. Ngài làm thầy dạy chữ ở Gia Lâm. Nền nhà dạy học, nay là nghè, nghè sát chùa làng, tên chữ là Diên Phúc tự.

Thời đó, nhà Hán cai trị nước Việt, ngài có thời gian làm quan triều đình, dẹp loạn ở châu Nhai, Đạm Nhĩ (đảo Hải Nam), ở Xương Ngô, Quảng Tín, Phương Ngung, Lộc Linh. Nhờ uy tín và tài thao lược, nên đi đến đâu ngài đều mang lại cuộc sống thanh bình cho dân vùng ấy. Ngài mất ngày 10 tháng 8. Đời Vua Ai Đế, ngài âm phù giúp vua đánh thắng giặc, được Vua ban mĩ tự Thượng đẳng thần, giao cho làng Gia Lâm (làng Già) lập miếu thờ. Địa phương có tục vào đám vào ngày 15.3 âl, ngày ngài hiển thánh.

Về kiến trúc: Hiện nay đình chỉ còn phần hậu cung mới được tôn tạo. Nhà văn hóa thôn bên cạnh đình. Phía ngoài tam quan là hồ nước hình chữ nhật. Ngoài hồ nước là đường đi và cánh đồng làng.

Ngôi đình xưa quay hướng Đông, xung quanh đình có đường rước mỗi khi làng mở hội. Trước đình có hai cây gạo cổ thụ, bên trái là ao đình, bên phải là văn chỉ. Đình được dựng theo kiểu chữ nhị gồm đình Thượng, đình Hạ đều năm gian hai dĩ. Đình Thượng - Hạ ngăn cách nhau bởi một máng. Đình Thượng nối với hậu cung ba gian, mái đình có đao cong trang trí hình phượng. Cạnh văn chỉ là giếng cổ hình tròn mà dấu tích còn đến ngày nay là những chân đá tảng lớn.

Sách Thành hoàng làng họ Đặng Việt Nam, tái bản năm 2016 có bài về Đặng Cư Sĩ