Đặng Đình Tướng

TỔ TIÊN CỦA CHÚNG TA

ĐẠI TƯ ĐỒ – TIÊN QUỐC LÃO – ỨNG QUẬN CÔNG

THƯỢNG ĐẲNG ĐẠI VƯƠNG - ĐẶNG ĐÌNH TƯỚNG

(1649 – 1735)

---------

Người là con thứ ba của Thái Tể Đại Tư Không – Yên Quận công Đặng Tiến Thự, là hậu duệ đời thứ 10 của Thuỷ Tổ Đặng Hiên, là bác ruột Đại đô đốc Đông Lĩnh hầu - Đặng Tiến Đông.

Năm Canh Tuất, ngày 22 tuổi thi đỗ Đình Nguyên, thi hội đỗ Tam giáp đồng Tiến sỹ xuất thân.

Người là một vị quan văn võ song toàn. Đối với việc Triều (Triều đình) thì cẩn thận, liêm trực, thành tín ôn cung, tiếp người thì hoà nhã mà giữ lễ, trị binh thì khoan mà có nghiêm, trong gia đình thì hiếu đễ, đoàn kết thân ái, dạy con những điều nghĩa trượng, đạo đức.

Là một quan văn có uy tín lớn trong triều, được chúa Trịnh giao soạn sách “Thuật cổ quy huấn” để dạy thế tử.

Năm Quý Mùi (1703) Hội thi sỹ nhân thiên hạ, Ngài lĩnh chức “Khâm sai chi công cử”.

Năm Mậu Tuấn, có khoa thi hội, Ngài phụng mệnh “Khâm sai đề điệu”.

Năm Đinh Sửu (1697) 49 tuổi, ngài phụng mệnh đi sứ Tầu (Triều nhà Thanh), được vua nhà Thanh rất hậu đãi, gần đến ngày về, nhân một buổi tiếp sứ, vua Tầu thử tài, ra một câu đối: “Thập khẩu tâm tri, tri quốc, tri gia, tri phụ mẫu”

ghép 3 chữ thành chữ , Ngài bái lĩnh xem và đối rằng: “Thốn thân ngôn tạ, tạ thiên, tạ địa, tạ Quân Vương”, (

ghép 3 chữ

thành chữ ). Vế đối thật là hoàn chỉnh, viết song dâng lên, vua Tầu xem rất khen và nói rằng có ý trung thành thuần mỹ lắm.

Trong dịp đi sứ sang Tầu, qua những nơi danh lam thắng cảnh, Ngài đều có thơ tức cảnh, khi về nước soạn thành một tập thơ “Sứ hoa thông vịnh” được lưu truyền rộng rãi.

Ngài không chỉ là một văn quan uyên bác mà vốn con nhà võ, nên trị binh, cầm quân dẹp giặc cũng rất tài.

Năm Đinh Mão (1698) khi 39 tuổi Ngài lĩnh chức Đốc thi đi dẹp giặc ở miền Tuyên Quang – Hưng Hoá, dẹp song giặc, vỗ về dân, bố trí canh phòng, giúp dân yên ổn làm ăn, an cư lạc nghiệp, khi khai hoàn vịnh được 12 bài thơ “Tây Chinh”, sau này được chép vào “Nhiệm đồ vinh cảo”.

Năm Ất Dậu (1705), 57 tuổi, Ngài lĩnh chức Trấn thủ Sơn Nam, do có tài trị binh, lại đức độ cao rộng, nên các thôn, xã, phủ huyện thuộc trấn Ngài cai quản nhân dân no ấm phấn khởi làm ăn, trộm cướp tiêu tan, cũng từ đó vua, chúa xuống chiếu chỉ chuyển Người sang Võ ban, chức Trung quân hữu đô đốc, tước Quận công.

Truyện kể rằng: khi ngài vào xứ Nghệ thăm cha, trong khi đàm đạo, hai cha con rất tâm đắc. Nhân một buổi cụ Yên quận công bảo rằng: Nay ta tuổi đã bảy mươi, gân sức đã yếu, các con mới có 3 người trưởng thành, Gia quận (tức Gia quận công Đặng Tiến Lân) sinh trưởng ở chốn đài các phong lưu chưa rành lễ nghĩa, Lai quận (tức Lai quận công Đặng Tiến Sở) thì cứng cổ, chẳng chịu phục giáo hoá, ý ta không muốn cho gần, còn vừa ý ta chỉ có con mà thôi. Nghe vậy, ngài đứng lên rẽ ràng thưa rằng: Cha thì tuổi đã cao, các em con còn trẻ thơ, nay mới có 3 anh em con nhờ phúc ấm, đội ơn trên đã có tước lộc, nếu một người bị cha ghét thì mất cả sự vui vẻ trong gia đình, xin cha viết thư truyền bảo anh Lai quận phải cải hối và qua thư huấn bảo mà Lai quận đã thay đổi, cụ yên quận rất hài lòng.

Do có tài đối nội, đối ngoại và có đức độ, thanh liêm trường thọ, nên chúa Trịnh rất quý trọng Ngài, nhiều lần đến nhà riêng để thăm viếng, đặt hiệu cho ngài là “Trên quốc lão” ban tặng ngài một sập đá và một con hươu đá, tới nay ở trước cửa từ đường nội thờ phụng Người, con hươu đã vẫn còn (xã Phụng Hương – Chương Mỹ – Hà Tây).

Ngài thọ 87 tuổi, khi qua đời được ban phong Thượng đẳng Đại vương, được ban câu đối rằng:

“Triều thượng đệ huynh song chưởng phủ

Nhỡn tưởng tử tính tử nghi tân

Nghĩa là: Trên triều hai anh em chức chưởng phủ

Trước mắt bốn con cháu ngôi Nghi tân

(con rể nhà vua gọi là nghi tân)

Truyện rằng: được ngôi, được lộc, được danh, được thọ, ngài tu như thế nào mà được đủ cả ? Rằng có đức có tài mà thôi.

(Theo “Đặng thế gia phả ký” do cụ Đặng Văn Phái soạn thảo năm 1938)

Đặng Đình Vượng